SDRplay RSP (ang. Radio Spectrum Processor) to szerokopasmowy odbiornik cyfrowy z interfejsem USB pokrywający zakres 100kHz – 2GHz. Jest to urządzenie znacząco różniące się od ogólnodostępnych SDR (ang. Software Defined Radio) opartych na RTL2832U i tunerach E4000 czy R820T/R820T2, m.in. ze względu na użyty 12-bitowy przetwornik analogowo-cyfrowy.
Pisząc ten artykuł chciałbym zaznaczyć na wstępie, iż nie posiadam wystarczających narzędzi aby sprawdzić każdy szczegół działania tego urządzenia, a wiele jego możliwości odkrywam w trakcie jego użytkowania, więc obecny opis odbiornika warto potraktować jako moje subiektywne odczucie.
Zakres strojenia zawiera się w paśmie 100kHz – 2GHz z przerwą w paśmie 390 – 430MHz, która wynika ze sprzętowych ograniczeń. Nowa wersja sterownika implementuje jednak obejście tego problemu.
SDRplay w porównaniu do tanich odbiorników korzysta z 12-bitowego przetwornika, co znacznie zwiększa dynamikę (i ułatwia odbiór słabych sygnałów na UKF znajdujących się w pobliżu tych silnych), nieznacznie ogranicza poziom szumów własnych oraz w moim odczuciu poprawia jakość dźwięku w przypadku odbioru w modulacji AM lub SSB.
Możliwość wystąpienia intermodulacji i innych wirtualnych sygnałów jest ograniczona poprzez zestaw filtrów pasmowych o następujących zakresach: <12MHz, 12-30MHz, 30-60MHz, 60-120MHz, 120-250MHz, 250-380MHz, 430-1000MHz oraz >1000MHz. Filtry te nie są jednak doskonałe i czasami przepuszczają bardzo słabe intermodulacje z pasma UKF w okolicy 48MHz oraz punktowo w okolicy 240-390MHz. Ten efekt występuje jedynie w bardzo bliskim sąsiedztwie obiektów nadawczych. Dodatkowo sytuacja wygląda bardzo komfortowo w przeciwieństwie do innego odbiornika SDR którego posiadam (Nooelec Nesdr Mini 2), w którym zakres częstotliwości od ok. 24MHz aż do UKF-u jest w wielu miejscach zapchany silnymi sygnałami stacji radiowych z pasma UKF-CCIR (87.5 – 108 MHz).
SDRplay posiada także kilka dodatkowych filtrów wejściowych, które pomagają w wyeliminowaniu silnych sygnałów znajdujących się w sąsiedztwie, bądź zakłócających nasz porządany sygnał. Filtry te mają odpowiednio szerokość: 200kHz, 300kHz, 600kHz, 1536kHz, 5MHz, 6MHz, 7MHz, 8MHz, a ich wybór jest możliwy w oprogramowaniu.
Na powyższym przykładzie filtr 200kHz pozwala na wytłumienie bardzo silnego sygnału Radia Kraków na częstotliwości 101.6MHz oraz na częściowe ograniczenie zakłóćeń od radiowej Dwójki na 102.0, pozwalając na zrozumiały odbiór Trendy Radia nadawanego z Góry Liwocz koło Jasła z mocą 1kW ERP. Pomimo ograniczeń w charakterystyce anteny nadawczej rozgłośni oraz sąsiedztwa silnej lokalnej stacji, odbiór sygnału na SDRplay jest możliwy. Ustawienie sporego wzmocnienia na Nesdr Mini 2 skutkowałoby intermodulacjami w całym paśmie, a inne odbiorniki nie poradziły by sobie z takim sąsiedztwem, lub taki odbiór z trudem dało by się uzyskać.
Na uwagę zasługuje również możliwość podsłuchania tego co się dzieje w zakresie fal długich, średnich czy krótkich.
Na tym nagraniu można wysłuchać odbioru Twojego Radia w Krakowie na częstotliwości 1602kHz oraz pierwszego programu Polskiego Radia na 225kHz. Jak widać i słychać, pierwszy nadawca nie specjalnie się przejmuje bardzo szerokim pasmem audio jakie idzie w eter. Niestety ze względu na brak odpowiedniej anteny, poziom sygnału na falach długich jest dosyć niski.
Dużo większa dokładność jaką oferuje przetwornik ADC 12-bit ułatwia odbiór cyfrowych sygnałów DAB+ pomimo luk w widmie spowodwanych wielodrogowością sygnału. Na potwierdzenie załączam odbiór MUX-R3 z obiektu Kielce/Święty Krzyż na kanale 11C (ERP 10kW, pol V).
Instalacja:
Osobiście nie uruchamiałem urządzenia z poziomu systemu Windows, ale sterowniki i oprogramowanie dla SDRplay są ogólnodostępne.
Jeżeli jesteś fanatycznym wyznawcą GNU/Linux i nie wiesz co robić, jak żyć, to jest na to rada! Aby móc korzystać z SDRplay na systemach opartych o jądro linuksa, należy najpierw pobrać i skompilować gr-osmosdr z opcją “nonfree” (link1, link2). Opcja ta być może nie otwiera wszystkich możliwości jakie posiada SDRplay, ale pozwala na odbiór między innymi z wykorzystaniem programu GQRX.
Robiąc krótkie podsumowanie:
Zalety:
- Szeroki zakres częstotliwości od 100kHz do aż 2GHz.
- Filtry pasmowe ograniczające przebicia z innych pasm.
- Filtry wejściowe, które pozwalają na ograniczenie pobliskich sygnałów.
- 12-bit ADC.
- Maksymalne pasmo 8 MHz (którego nie udało mi się osiągnąć ze względu na transfer USB).
- Solidne gniazdo USB-B.
- Działa na wielu systemach operacyjnych.
- Dostępne API.
Wady:
- Powolny czas przełączania między częstotliwościami.
- Silna nośna DC na środku widma (jest to możliwe do odfiltrowania w oprogramowaniu).
- Zamknięto-źródłowy sterownik ogranicza możliwość pisania oprogramowania na ten SDR.
- Instalacja na systemach operacyjnych innych niż Windows może stwarzać trudności niezbyt doświadczonym użytkownikom.
- Brak akcesoriów takich jak przewód USB, czy przejściówki do gniazda antenowego w komplecie.
- Dziura w zakresie 390-430MHz.
Charakterystyka:
- Czarna, matowa obudowa.
- Gniazdo antenowe SMA.
- Odbiornik jest lekki i mieści się w dłoni.
Zakup i dostawa:
Koszt zakupu odbiornika wraz z ceną dostawy zawiera się w okolicy 800zł. Czas trwania dostawy wynosi około tygodnia, a firmą odpowiedzialną za przesyłkę jest Royal Mail na terenie Wielkiej Brytanii oraz kurier GLS w Polsce. Urządzenie nie posiada żadnych akcesoriów i jest zapakowane w kopercie wyłożonej folią bąbelkową.
Zakupu można dokonać na stronie: http://sdrplay.com/purchase.php. Po złożeniu zamówienia otrzymamy potwierdzenie przez e-mail, a po wysyłce otrzymamy kod do śledzenia lokalizacji przesyłki.
Cena 800zł może się wydawać dosyć wysoka w naszych warunkach, jednak jest to dość tanie urządzenie w porównaniu do innych, bardziej zaawansowancyh odbiorników SDR, których cena może wynieść nawet kilka tysięcy złotych. W porównaniu do innych posiadanych odbiorników cyfrowych, SDRplay oceniam na znacznie wyższym poziomie niż na przykład przenośne radio Dual Dab 4, czy Nesdr Mini 2 (USB). Dobrą alternatywą dla SDRplay może być AirSpy, które też ma swoje drobne zalety i wady. W tym rozrachunku wydaje się, że jedynym cyfrowym odbiornikiem znacznie przewyższającym SDRplay w kwestii DX-ingu jest zmodyfikowany tuner Sony XDR-F1HD.
Dla osób chcących zacząć przygodę z odbiornikami SDR polecam zakup Nesdr Mini 2 lub dowolnego innego odbiornika opartego na układzie RTL2832U, dzięki któremu można uzyskać podstawową wiedzę i doświadczenie w używaniu takich odbiorników, zanim podejmie się decyzję o kupnie droższego urządzenia takiego jak SDRplay czy AirSpy.
Czy w SDRplay RSP2 zostały poprawione mankamenty opisywanej tu wersji?
Nie sprawdzałem RSP2 i raczej nie jestem zainteresowany jego kupnem.
Po prawie dwóch latach użytkowania RSP1 muszę zwrócić uwagę na jeszcze jeden mankament, otóż z rzadka kiedy odbiornik przez dłuższy czas jest podpięty do anteny nie działają niektóre poziomy wzmocnienia, albo przy ustawieniu wyższego wzmocnienia pojawiają się intermodulacje. Zjawiska tego nie zaobserwowałem, jeżeli odbiornik przed użyciem był odpięty od anteny zewnętrznej. Szybkim rozwiązaniem tego problemu jest przełączanie między maksymalnym wzmocnieniem (106dB LNA w gqrx) a najmniejszym do czasu kiedy wszystko się ustabilizuje.
Obecnie oczekuję na dalsze informacje w sprawie Airspy HF+. Zamierzam zakupić to urządzenie i z wielką chęcią podzielę się swoimi spostrzeżeniami na jego temat. http://airspy.com/airspy-hf-plus/