W ciągu ostatnich tygodni przez Polskę przewinęła się wiadomość o nowym rekordzie połączenia Wi-Fi na odległość 250 km. Warunek “widoczności radiowej” był jednak spełniony, ponieważ lokalizacje to szczyty górskie. Taki link musiał się mniej lub lepiej udać. Co zatem z łącznościami DX-owymi, bez jakiejkolwiek widoczności?
Przez ostatnie 10 lat wielokrotnie obserwowałem podwyższoną propagację na paśmie 2,4 GHz wywołaną głównie inwersją radiacyjną. Podczas wyżowej pogody w lato, po gorących dniach, często przychodzą bezwietrzne noce. Takie warunki umożliwiają tworzenie silnej inwersji w niskich warstwach troposfery ze względu na wypromieniowywanie ciepła z powierzchni gruntu. Pomimo niskiego zawieszenia anteny, podczas moich obserwacji względnie często wykrywałem różne sieci Wi-Fi, których nazwy wskazywały na odległości rzędu 50, 70 km, a sporadycznie nawet 100 i więcej kilometrów.
Jednak przez tak długi czas wiele się zmieniło. Obecnie ze względu na zakłócenia i ograniczone pasmo 2,4 GHz (tylko trzy niezachodzące na siebie kanały), dostawcy internetu używają wyższego i znacznie szerszego pasma 5 GHz. Sieci są budowane przy użyciu zewnętrznych anten, często na wysokich obiektach, np. kominach, czy konstrukcjach kratownicowych.
Ostatnio zakupiłem uzywaną antenę siatkową (grid) o zysku ok. 30 dBi na pasmo Wi-Fi 5 GHz. Zachęcony warunkami wskazującymi na możliwość dalekiego odbioru postanowiłem obserwować eter w oczekiwaniu na mikrofalowy dukt troposferyczny. W zależności od kierunku normalny odbiór sieci jest ograniczony przez pobliskie drzewa, zabudowania, a także ukształtowanie terenu. Antena zawieszona jest w okolicach Płocka na wysokości 8 m n.p.t. Bez podwyższonych warunków maksymalny zasięg wynosi do 20 km i to tylko z bardzo wąskiego południowego kierunku za Wisłą.
Wszystkie urządzenia Wi-Fi pracujące w trybie AP (ang. access point) przesyłają ramki rozgłoszeniowe (ang. beacon) standardowo ok. 10 razy na sekundę. Standard 802.11a specyfikuje najniższą szybkość 6 Mbps jako binarną modulację fazy BPSK z korekcją błędów FEC 1/2 na kanale OFDM o szerokości 20 MHz (efektywnie 16,25 MHz dla 52 podnośnych). Wraz z rozwojem technologii pojawiły się nowe standardy Wi-Fi – 802.11n, a także 802.11ac korzystające z modulacji wysokiego rzędu 256-QAM i wielu niezależnych strumieni danych. Jednak ze względu na kompatybilność wsteczną pakiety rozgłoszeniowe są nadal przesyłane najniższą modulacją BPSK. Moc nadajników Wi-Fi w paśmie 5 GHz w praktyce nie przekracza kilkuset miliwatów, a najmocniejsze urządzenia dostępne na rynku to okloło 30 dBm (1000 mW). W ujęciu dalekich łączności nie są to zbyt optymistyczne informacje. Duża szerokość widma użytego do transmisji, zwiększając przepustowość, znacznie ogranicza czułość odbiorników do wartości tylko nieco lepszych niż -90 dBm.
4/5 lipca 2015 r. – pierwsze nasłuchy tropo na paśmie Wi-Fi 5 GHz:
Moje pierwsze letnie nasłuchy pasma 5 GHz w okoliach Płocka umożliwiły obserwacje podniesionych warunków propagacyjnych. Dzień 4 lipca przyniósł upały przekraczające ponad 30°C w cieniu. Wieczorne skanowanie częstotliwości 5 GHz nie przyniosło żadnych rezultatów, jednak tuż przed północą tropo wygięło pierwsze sygnały. Na pierwszy rzut pojawiła się sieć PR_Rebow_S3 z Rębowa koło Gostynina (ok. 36 km), którą zauważyłem już wcześniej, w nocy tuż po montażu nowej anteny. Mniej więcej 30 minut po północy pojawiła się kolejna, lecz bliższa sieć PR_solec_emilianow z Solca koło Gostynina (ok. 30 km) z sygnałem -90 dBm. Rębów był w tej chwili już z poziomem -82 dBm.
Tuż przed drugą w nocy pojawiła się nieznajoma sieć KOL-NET_316E. Po krótkich poszukiwaniach odnalazłem firmę, która jest dostawcą internetu w Kole i okolicach. Kilka minut później zameldował się już cały komplet nowych sieci przedstawionych na poniższym zrzucie ekranu. COELwirelessTKM6 to firma z Konina i okolic, NET-SYSTEM-O3 to Turek, a sieci Xtreme16 i Xtreme170 to okolice Kłodawy.
Wyżej wspomniane sieci pojawiły się tylko na 15 minut i zanikły. Około 2:15 złapałem kolejną sieć LubienES_5_3 z Lubienia Kujawskiego. Było już wyraźnie widać, że struktura duktu ulega rozpadowi. Lubień zanikł w ciągu ok. minuty, a poziomy sygnału bliższych sieci zaczęły gwałtownie rosnąć. W szczycie Rębów osiągnął -74 dBm bez jakiejkolwiek widoczności optycznej.
Po godzinie 2:30 sygnały osłabły, ale pozostały przez przynajmniej godzinę na poziomie około -90 dBm. No cóż… nie spodziewałem się takich wrażeń przy pierwszej próbie DX 5 GHz! Gdy kładłem się spać po czwartej nad ranem ujrzałem na horyzoncie piękny widok tuż przed wschód słońca…
Krótkie podsumowanie (przybliżone lokalizacje zostały zaktualizowane wg geolokalizacji Google):
| Freq | BSSID | SSID | Radio Name | Sygnał | Lokalizacja | Odległość |
| 5680 | 4C5E0C7C04BE | NET-SYSTEM-O3 | NET-SYSTEM | -88 dBm | Turek | 108 km |
| 5280 | 0027228E30D9 | COELwirelessTKM6 | sektor_TKM6 | -88 dBm | Turek | 108 km |
| 5660 | 00156D9A42D9 | Xtreme16 | -88 dBm | okolice Kłodawy | 73 km | |
| 5540 | 0027222EDA4C | Xtreme170 | -89 dBm | okolice Kłodawy | 73 km | |
| 5500 | 24A43C9EE339 | KOL-NET_316D | KOL-NET_316D_R | -90 dBm | Kłodawa | 68 km |
| 5400 | 24A43C9EE2E7 | KOL-NET_316E | KOL-NET_316E_R | -90 dBm | Kłodawa | 68 km |
| 5500 | D4CA6D42F15B | LubienES_5_3 | LubienES_5_3 | -89 dBm | Lubień Kujawski | 45 km |
| 5700 | 000C42D94908 | PR_Rebow_S3 | PR_Rebow_S3 | -74 dBm | Rębów, Gostynin | 36 km |
| 5180 | 0027222C90BC | PR_solec_emilianow | solec_emilian | -86 dBm | Solec, Gostynin | 31 km |
5/6 lipca 2015 r. – odległości 100-150 km:
Kolejnego dnia różne pobliskie sieci zaczęły się pojawiać już przed wieczorem (ok. 30 km), jednak naprawdę ciekawie zaczęło się robić nieco później. Około pierwszej w nocy z 5 na 6 lipca pojawiły się dwa dziwne SSID-y z nazwami miejscowości: Stawiszyn i Zbiersk. Po sprawdzeniu na mapach okazało się, że mam nowy rekord na 5 GHz, ponad 130 km, który został jeszcze nieco później poprawiony. Niestety, w nocy szalały komary i utrudniały mi kręceniem masztem, ale mimo wszystko spędziłem ponad godzinę na zewnątrz. :)
Na ostatnim zrzucie ekranu sieć netcom_Kuchary-M40-1 to okolice Kalisza w odległości ok. 150 km przy sygnale -87 dBm. Kuchary zanikły jako ostatnie nad ranem, około 4:30. Tropo trwało w sumie kilka godzin.
Podsumowanie niezidentyfikowanych sieci i wstępnie zlokalizowanych powyżej 30 km (przybliżone lokalizacje zostały częściowo zaktualizowane wg geolokalizacji Google i Wigle):
| Freq | BSSID | SSID | Radio Name | Sig | Przybliżona lokalizacja [km] | |
| 5700 | 002722400918 | Baza_5G_Bledow_S2 | Baza Bledow | -82 | Błędów, Łowicz | 46 |
| 5500 | DC9FDB84DDAF | Baza_5G_Kazimierczaka_S2 | Baza Kazimierc | -88 | Łowicz | 56 |
| 5500 | 002722C45671 | Baza_5GKrepa_L1 | Baza Krepa | -90 | Krępa, Łowicz | 63 |
| 5180 | 001BB1057D87 | BAZA J23 PION | 001BB1057D87 | -87 | Ozorków (okolice)? | ~60-70 |
| 5600 | 0027225E0FE9 | Chr-Urz_INTERNAWI | Chrus_U | -77 | Chruślin, Bielawy | ~50-60 |
| 5280 | 0027228E30D9 | COELwirelessTKM6 | sektor_TKM6 | -81 | Turek | 107 |
| 5220 | 00156D1E088B | COELwirelessZOZ1 | szpital_zoz1 | -88 | Turek | 107 |
| 5765 | 4C5E0C2EB637 | DOBRANET 106 | 4C5E0C2EB637 | -88 | Dobra (okolice) | 103 |
| 5825 | 4C5E0C5657EE | DOBRANET 107 | 4C5E0C5657EE | -89 | Dobra (okolice) | 103 |
| 5180 | 000C42B971BD | DOBRANET 98 | 000C42B971BD | -88 | Dobra (okolice?) | ~100 |
| 5640 | 0418D6941C85 | ELN_S2_Wiesl | ELNET_S2_WIESL | -77 | Więsławice, Kowal? | ~40 |
| 5280 | 4C5E0CE1428B | ESNET_KRA_NAR | ESNET_KRA_NAR | -87 | Lubień Kujawski | 45 |
| 5220 | 4C5E0C846573 | ESNET_RZE1 | ESNET_RZE1 | -88 | Lubień Kuj., okolice? | ~40-50 |
| 5500 | D4CA6D626A61 | G5 | -89 | |||
| 5560 | 0027222C97E3 | INEA-5333 | Galew INEA 53 | -84 | Galew, Turek | 100 |
| 5700 | 002722444FF2 | INM_kiernozia_barcik | kiernozia_bar | -83 | Kiernozia | 36 |
| 5200 | 24A43CF457C7 | KOL-NET_14B | KOL-NET_14B_RO | -88 | Babiak (okolice) | 82 |
| 5500 | 24A43C9EE339 | KOL-NET_316D | KOL-NET_316D_R | -90 | Kłodawa | 68 |
| 5280 | 24A43CF40EBC | KOMINDPS6 | KOMINDPS6 | -91 | Sochaczew | 50 |
| 5520 | 002722340E99 | link-blok-kutnowska | link_kutnowska | -88 | Piątek | 60 |
| 5180 | 0027226E701E | LinkIneaBocian2 | LinkBocian2 | -90 | Turek | 108 |
| 5500 | D4CA6D42F15B | LubienES_5_3 | LubienES_5_3 | -84 | Lubień Kujawski | 45 |
| 5700 | 4C5E0C879027 | LubienES_5_9 | LubienES_5_9 | -86 | Lubień Kujawski | 45 |
| 5240 | 24A43C427133 | MPCNET-KOMIN-4 | Rocket M5-komi | -92 | Kutno | 46 |
| 5500 | 4C5E0CEABDD3 | MR-K | -83 | Turek (okolice) | 108 | |
| 5680 | 4C5E0C7C04BE | NET-SYSTEM-O3 | NET-SYSTEM | -80 | Turek | 108 |
| 5600 | 4C5E0C882C75 | netcom_Blizanow-M2 | 4C5E0C882C75 | -88 | Blizanów, Kalisz? | ~140 |
| 5540 | 000C426F33E6 | netcom_Kuchary-M40-1 | 000C426F33E6 | -87 | Kuchary, Kalisz? | ~150 |
| 5520 | D4CA6D1508EB | netcom_Stawiszyn-M2 | D4CA6D1508EB | -83 | Stawiszyn, Kalisz? | ~130 |
| 5600 | 4C5E0C882E3B | netcom_Zbiersk-M2 | 4C5E0C882E3B | -85 | Zbiersk, Kalisz? | ~130 |
| 5580 | 4C5E0C88146B | netcom_Zbiersk-M3 | 4C5E0C88146B | -90 | Zbiersk, Kalisz? | ~130 |
| 5660 | 687251001C0F | NETFALA_BNPG_3 | tr12-37 sektor | -90 | Bramki, Błonie | 67 |
| 5520 | 4C5E0C8F0D7F | NETFALA_BRAMKI04 | 4C5E0C8F0D7F | -89 | Bramki, Błonie | 67 |
| 5180 | 4C5E0C615CB0 | Neutralna_CHX-komin04 | 4C5E0C615CB0 | -90 | Sochaczew | 50 |
| 5600 | 0027224CB816 | Open_Way_70_5GHz | -89 | Wyszyna, Konin | 106 | |
| 5660 | 002722C4FCBD | Open_Way_82_5GHz | -91 | Wyszyna, Konin | 106 | |
| 5220 | 24A43C968204 | Par-net Pradzew s1 | Pradzew sektor | -87 | Prądzew, Łęczyca? | ~60 |
| 5600 | D4CA6D13C6EA | Popow_M | D4CA6D13C6EA | -86 | Popów, Głowno | 66 |
| 5700 | 000C42D94908 | PR_Rebow_S3 | PR_Rebow_S3 | -80 | Rębów, Gostynin | 36 |
| 5180 | 0027222C90BC | PR_solec_emilianow | solec_emilian | -87 | Solec, Gostynin | 31 |
| 5200 | 00156D8E559D | RBM KM<->PS | RBM-KACZ<->PSA | -86 | okolice Turka | 109 |
| 5520 | 000E8E0FD0C7 | RBM-GALEW2 | -85 | Galew, Turek | 100 | |
| 5240 | D4CA6DAC9101 | RBM-GALEW4 | -85 | Galew, Turek | 100 | |
| 5600 | 4C5E0C6DF2FD | RBM-KACZKOWSKIEGO1 | -89 | Turek | 106 | |
| 5680 | D4CA6DAC5645 | RBM-KOWALE2 | RBM-KOWALE2 | -92 | Kowale, Turek | 107 |
| 5180 | DC9FDB763E79 | RBM-TG-CHL | NanoBridge M5 | -87 | Turkowice, Turek | 107 |
| 5700 | D4CA6D9EF2F9 | RBM-TURKOWICE-1 | -84 | Turkowice, Turek | 107 | |
| 5240 | 0027226E6327 | RBM-TURKOWICE6 | UBNT | -90 | Turkowice, Turek | 107 |
| 5620 | D4CA6D12270E | RLINK5_IZB01 | D4CA6D12270E | -87 | Izbica Kujawska | 70 |
| 5540 | 4C5E0C11B848 | SATFILM_IZB01 | 4C5E0C11B848 | -84 | Izbica Kujawska | 70 |
| 5660 | 00156DC5B676 | SkyLan 44 H | UBNT | -86 | Ozorków | 77 |
| 5300 | 24A43C728F2B | SkyLan N42 | M5 | -87 | Ozorków | 77 |
| 5700 | 002722E0DB58 | SkyLan P_M | NanoStation Lo | -89 | Ozorków | 77 |
| 5200 | 000E8E2844A9 | stoper | 000E8E2844A9 | -88 | Ozorków | 77 |
| 5560 | 00272226797A | STORMmedia_PL_POLNOC_SZ | ST45_RC_POLNOC | -89 | Poddębice (okolice) | 94 |
| 5260 | 000C423168E2 | timplus_na_sl | 000C423168E2 | -89 | Skierniewice? | ~70 |
| 5180 | 0418D6EC388B | TPTELEKOM_B1 | TPTELEKOM_B1 | -90 | Ozorków | 80 |
| 5680 | 24A43C6EAF75 | ubnt | NanoBridge M5 | -80 | Łowicz | 56 |
| 5260 | 000B6B3C2BAA | wlan | -89 | Ozorków | 77 | |
| 5500 | DC9FDB064528 | WORLD-SKRZESZEWY | Sektor World- | -88 | Żychlin | 39 |
| 5200 | DC9FDB0E8702 | Link Pradzew | -83 | Łęczyca | 70 | |
| 5620 | 000C42CD1125 | 000C42CD1125 | -89 | Żychlin | 39 | |
Ciekawostka – radary meteorologiczne IMGW używają pasma 5 GHz do pomiaru opadu atmosferycznego (częstotliwość ok. 5650 MHz, polaryzacja pozioma). Tej nocy można było zaobserwować różne interferencje m.in. w okolicy Płocka.
Kontynuacja…
- 2015 – przekroczenie granicy 300 km – Ekstremalny dukt tropo 5 GHz Wi-Fi 300+ km
- 2016 – namierzanie sygnału najdalszej sieci – Analiza odbioru sieci Wi-Fi 5 GHz – 346 km
- 2017 – rekord odbioru i połączenia – 5 GHz Wi-Fi DX 360+ km record via tropospheric ducting
- 2018 – nowy rekord odbioru z Wolina – 370 km – Wiosna 2018: nowe rekordy Wi-Fi DX 5 GHz
- 2018 – Ukraina w odległości… 464 km – October 2018: Wi-Fi DX record at 460+ km (UKR/LTU)
- …