Konserwacje lokalnych nadajników to zwykle jedyna szansa, aby złapać inne ciekawe stacje na tej samej częstotliwości. Jakiś czas temu, korzystając z takiej okazji, próbowałem odebrać Finlandię na 94.3 via airscatter. Kręcąc anteną po północy, udało mi się ją tak ustawić, że usłyszałem pewien śladowy sygnał. Niestety, dość szybko się okazało, że to nic innego jak właśnie… lokalny RMF FM z Sierpca! Co ciekawe nadajnik był teoretycznie wyłączony, a innego takiego w Polsce nie ma.
Wygląda na to, że przerwy w działaniu nadajników mogą polegać na wyłączeniu samych końcowych stopni mocy, a może i driverów. Wskazuje na to bardzo wysoka izolacja sygnału. Zatem nasuwa się pytanie, jaka moc mogła przeniknąć do anten? Za chwilę spróbujemy to oszacować.
Poniższe nagranie przedstawia odbiór RMF FM 94,3 @ 34 km.
Uwaga: Odbierany sygnał był bardzo słaby. Odsłuch jest możliwy w ciszy na słuchawkach.
00:00 – 00:09: śladowy głos prezentera i porównanie z RMF FM 98.4 (Gdańsk)
00:10 – 00:37: piosenka UB40 – Kingston Town, dwukrotne porównanie z 98.4
Zestaw użyty do odbioru to zmodyfikowany tuner Sony XDR-F1HD, wzmacniacz Telmor PAR-825U oraz 19-elementowa antena Körner 19.3 (zysk ok. 10 dBd). XDR-F1HD ma zakres dynamiki ok. 80dB, ale użyteczna część pomiaru sygnału jest trochę mniejsza. Niestety jest to za mało aby określić różnice w sygnale między sygnałem RMF FM nadawanym z pełną mocą (60 kW ERP), a odbieranym śladem sygnału. Zatem w pierwszym przypadku potrzebny jest tłumik, a w drugim wzmacniacz.
Wzmacniacz według specyfikacji ma szumy własne na poziomie 2 dB oraz wzmocnienie około 25 dB, jednak to trochę za mało informacji ze względu na dużą szerokopasmowość (47-862 MHz). Chciałbym podziękować Przemysławowi Korpasowi (SQ7JHV) z Politechniki Warszawskiej za pomoc w pomiarach! Oto realne wzmocnienie mojego egzemplarza PAR-825U w funkcji częstotliwości:
Jak widać na powyższym wykresie, wzmocnienie pod koniec pasma UKF CCIR sięga prawie 30 dB, zamiast deklarowanych 25 dB. Na interesującej nas częstotliwości, czyli 94.3, wynosi ok. 28 dB.
Tuner wskazał sygnał ok. 30 dBf, co po odjęciu wzmocnienia daje nam jedynie 2 dBf (~0.35 µV /75 Ω). Sygnał RMF FM nadającego z pełną mocą po pomiarze z tłumikiem 30 dB wynosi 57 dBf, co w rzeczywistości oznacza aż 87 dBf. Zatem moc nadajnika była aż o 85 dB słabsza. Przypominam, że decybel jest jednostką logarytmiczną, a każde 3 dB to dwukrotna zmiana mocy. A więc 85 dB oznacza około 316 000 000 razy mniejszą moc.
Z grubsza oszacowana wartość mocy wypromieniowanej podczas konserwacji to:
60 kW / 10^(85/10) = 0.2 mW (0.0000002 kW) ERP
Warto także zauważyć, że 60 kW ERP jest uzyskiwane przy pomocy sporego systemu antenowego. Jak wynika z dokumentów UKE, maksymalna dopuszczalna moc nadajnika wynosi 6 kW, co by dawało zysk 10 dBd (pomijając straty na feederze). Dzięki temu możemy jeszcze podzielić nasz wynik przez 10 i uzyskamy wtedy “moc nadajnika” – 20 µW (0.00000002 kW).
Ciekawa sprawa i zarówno niezły DX – 35 km przy tak niskiej mocy.
A co z Finlandią? Nie udało odebrać, trochę za daleko i za nisko na airscatter…